नमस्कार मित्रांनो, नमस्कार मंडळी! शिक्षण हे आपल्या आयुष्याचा पाया आहे, नाही का? पण कधी कधी हा पाया मजबूत करण्यासाठी थोडी आर्थिक मदत लागते. आज आपण एका अशा विषयावर गप्पा मारणार आहोत जो प्रत्येक विद्यार्थ्याच्या आणि पालकांच्या मनात घर करून आहे – विद्यार्थ्यांसाठी शिक्षण कर्ज. मी, तुमचा मित्र, दुर्गाप्रसाद घरतकर, आज तुम्हाला या विषयावर सविस्तर माहिती देणार आहे. चला, मग सुरू करूया!
शिक्षण कर्ज म्हणजे नेमकं काय?
तुम्ही कधी विचार केलाय का, की शिक्षणासाठी पैसे कमी पडले तर काय करायचं? इथेच शिक्षण कर्ज तुमच्या मदतीला येतं. शिक्षण कर्ज हे बँका किंवा वित्तीय संस्थांनी विद्यार्थ्यांना दिलेलं कर्ज आहे, ज्याचा वापर त्यांच्या शिक्षणाशी संबंधित खर्चांसाठी केला जातो. यामध्ये शाळा-कॉलेजच्या फी, पुस्तकं, राहण्याचा खर्च, आणि कधी कधी परदेशात शिक्षण घेण्यासाठी लागणारी इतर खर्चंही समाविष्ट असतात.
आता तुम्ही म्हणाल, “अरे, कर्ज घ्यायचं म्हणजे डोक्यावर कर्जाचं ओझं, नाही का?” पण थांबा, शिक्षण कर्ज हे इतर कर्जांपेक्षा वेगळं आहे. याचं व्याजदर कमी असतं, आणि परतफेडीची मुदतही लवचिक असते. शिवाय, सरकार आणि बँकांनी विद्यार्थ्यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी अनेक सवलतीही दिल्या आहेत.
का आहे शिक्षण कर्जाची गरज?
आजच्या काळात शिक्षणाचा खर्च वाढत चाललाय. इंजिनिअरिंग, मेडिकल, एमबीए यांसारख्या व्यावसायिक अभ्यासक्रमांच्या फी लाखोंच्या घरात गेल्या आहेत. अशा परिस्थितीत प्रत्येक पालकाला आपल्या मुलाचं शिक्षण पूर्ण करणं शक्य होत नाही. इथेच शिक्षण कर्ज एक सोपा पर्याय ठरतं.
उदाहरणच घ्या – समजा, तुम्हाला आयआयटीसारख्या नामांकित संस्थेत प्रवेश मिळाला. पण फी आहे १० लाख रुपये. आता एवढी रक्कम एकदम जमा करणं अवघड आहे, हो ना? शिक्षण कर्ज घेतलं तर तुम्ही ही फी टप्प्याटप्प्याने परत करू शकता. यामुळे तुमचं स्वप्न पूर्ण होतं आणि आर्थिक ताणही कमी होतो.
शिक्षण कर्जाचे प्रकार
शिक्षण कर्जाचे दोन मुख्य प्रकार आहेत – देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय.
देशांतर्गत शिक्षण कर्ज
हे कर्ज भारतात शिक्षण घेणाऱ्या विद्यार्थ्यांसाठी आहे. यामध्ये तुम्ही डिप्लोमा, ग्रॅज्युएशन, पोस्ट-ग्रॅज्युएशन किंवा इतर व्यावसायिक अभ्यासक्रमांसाठी कर्ज घेऊ शकता. स्टेट बँक ऑफ इंडिया, एचडीएफसी, आयसीआयसीआय यांसारख्या बँका यासाठी चांगले पर्याय देतात.
आंतरराष्ट्रीय शिक्षण कर्ज
जर तुम्ही परदेशात शिक्षण घेण्याचं स्वप्न पाहत असाल, तर हे कर्ज तुमच्यासाठी आहे. यामध्ये ट्युशन फी, राहण्याचा खर्च, विमान प्रवास, आणि इतर खर्चांचा समावेश होतो. परदेशी शिक्षणासाठी कर्ज देणाऱ्या संस्थांमध्ये बँक ऑफ बडोदा, एक्सिस बँक, आणि काही खासगी वित्तीय संस्थांचा समावेश होतो.
शिक्षण कर्ज घेताना काय पात्रता लागते?
आता तुम्ही विचार करत असाल, “हे सगळं छान आहे, पण मला कर्ज मिळेलच याची खात्री कशी?” चला, याबद्दल थोडं बोलूया. शिक्षण कर्ज घेण्यासाठी काही मूलभूत पात्रता निकष असतात:
1. तुम्ही भारतीय नागरिक असावे.
2. तुम्हाला मान्यताप्राप्त शिक्षण संस्थेत प्रवेश मिळालेला असावा.
3. तुमचं शैक्षणिक रेकॉर्ड चांगलं असावं (काही बँकांना 60% किंवा त्याहून अधिक गुण हवे असतात).
4. तुमच्याकडे सह-कर्जदार (सह-हमीदार) असावा, जसं की पालक किंवा नातेवाईक, ज्यांचं उत्पन्न स्थिर असेल.
याशिवाय, काही बँका तुमच्या अभ्यासक्रमाच्या प्रकारावर आणि संस्थेच्या प्रतिष्ठेवर आधारित कर्ज मंजूर करतात. उदाहरणार्थ, आयआयटी, आयआयएम किंवा परदेशातील टॉप युनिव्हर्सिटीसाठी कर्ज मिळणं तुलनेने सोपं असतं.
शिक्षण कर्जाचे फायदे
शिक्षण कर्ज घेण्याचे अनेक फायदे आहेत. चला, याबद्दल थोडं सविस्तर बोलूया.
आर्थिक स्वातंत्र्य
शिक्षण कर्जामुळे तुम्हाला तुमच्या शिक्षणासाठी पैसे कमी पडण्याची चिंता करावी लागत नाही. तुम्ही तुमच्या स्वप्नांचा पाठपुरावा करू शकता, मग तो इंजिनिअरिंग असो, मेडिकल असो, किंवा परदेशात एमबीए असो.
लवचिक परतफेड.
शिक्षण कर्जाची परतफेड सहसा अभ्यासक्रम पूर्ण झाल्यावर आणि नोकरी मिळाल्यावर सुरू होते. याला ‘मोरॅटोरियम पीरियड’ म्हणतात, जो साधारण 6 महिने ते 1 वर्षाचा असतो. यामुळे तुम्हाला आर्थिक स्थैर्य मिळाल्यावरच कर्ज परत करण्याची सुविधा मिळते.
कमी व्याजदर
इतर कर्जांच्या तुलनेत शिक्षण कर्जाचे व्याजदर कमी असतात. सरकारच्या सवलतींमुळे मुलींसाठी आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांसाठी व्याजदर आणखी कमी होऊ शकतात.
कर सवलत
तुम्हाला माहिती आहे का, की शिक्षण कर्जाच्या व्याजावर तुम्ही आयकरात सवलत मिळवू शकता? होय, इनकम टॅक्स कायद्याच्या कलम 80E अंतर्गत तुम्ही व्याजाच्या रकमेवर कर सवलत घेऊ शकता. यामुळे तुमचं आर्थिक नियोजन आणखी सोपं होतं.
शिक्षण कर्ज घेताना काय काळजी घ्यावी?
कर्ज घेणं ही मोठी जबाबदारी आहे. त्यामुळे काही गोष्टींची काळजी घेणं गरजेचं आहे.
बँकांची तुलना करा
सर्व बँका एकसारख्या नसतात. काही बँका कमी व्याजदर देतात, तर काही लवचिक परतफेडीचे पर्याय देतात. त्यामुळे कर्ज घेण्यापूर्वी वेगवेगळ्या बँकांचे व्याजदर, प्रक्रिया शुल्क आणि इतर अटी तपासा.
कर्जाची रक्कम आणि गरज
तुम्हाला फक्त गरजेइतकंच कर्ज घ्या. जास्त कर्ज घेतलं तर परतफेडीचा ताण वाढू शकतो. उदाहरणार्थ, जर तुमच्या कॉलेजची फी 5 लाख आहे, तर 10 लाखांचं कर्ज घेण्याची गरज नाही.
कागदपत्रं नीट तपासा
कर्ज घेताना बँकेला अनेक कागदपत्रं लागतात – प्रवेश पत्र, फी स्ट्रक्चर, आधार कार्ड, उत्पन्नाचा दाखला, इत्यादी. ही सगळी कागदपत्रं आधीच तयार ठेवा, जेणेकरून प्रक्रिया जलद होईल.
छुपे खर्च समजून घ्या.
काही बँका प्रक्रिया शुल्क, दंड शुल्क किंवा इतर लपलेले खर्च आकारतात. कर्ज घेण्यापूर्वी या सगळ्या गोष्टी स्पष्ट करून घ्या.
भारतात शिक्षण कर्ज देणाऱ्या प्रमुख बँका
चला, आता काही प्रमुख बँकांबद्दल बोलूया ज्या विद्यार्थ्यांसाठी शिक्षण कर्ज देतात.
स्टेट बँक ऑफ इंडिया (SBI)
SBI ही भारतातील सर्वात मोठी बँक आहे आणि तिचं शिक्षण कर्ज खूप लोकप्रिय आहे. SBI चं व्याजदर 8.15% पासून सुरू होतं, आणि मुलींसाठी विशेष सवलत आहे. याशिवाय, मोरॅटोरियम पीरियड आणि लवचिक परतफेडीचे पर्यायही उपलब्ध आहेत.
एचडीएफसी बँक
एचडीएफसी बँक परदेशी शिक्षणासाठी चांगलं कर्ज देते. यांचं व्याजदर 9% पासून सुरू होतं, आणि कर्जाची रक्कम 20 लाखांपर्यंत असू शकते. प्रक्रिया जलद आणि सोपी आहे.
आयसीआयसीआय बँक
आयसीआयसीआय बँक देशांतर्गत आणि आंतरराष्ट्रीय दोन्ही प्रकारच्या शिक्षण कर्जासाठी पर्याय देते. यांचं व्याजदर 9.5% पासून सुरू होतं, आणि कर्जाची रक्कम तुमच्या गरजेनुसार ठरते.
बँक ऑफ बडोदा
बँक ऑफ बडोदा परदेशी शिक्षणासाठी विशेष कर्ज योजना देते. यांचं व्याजदर 8.5% पासून सुरू होतं, आणि काही अभ्यासक्रमांसाठी 100% फी कव्हरेज मिळतं.
सरकारच्या शिक्षण कर्ज योजना
भारत सरकारनेही विद्यार्थ्यांना प्रोत्साहन देण्यासाठी अनेक योजना सुरू केल्या आहेत.
विद्या लक्ष्मी पोर्टल
विद्या लक्ष्मी हे सरकारचं ऑनलाइन पोर्टल आहे, जिथे तुम्ही एकाच ठिकाणी वेगवेगळ्या बँकांचे शिक्षण कर्ज पाहू शकता आणि अर्ज करू शकता. यामुळे तुमचा वेळ आणि मेहनत दोन्ही वाचतात.
सेंट्रल सेक्टर इंटरेस्ट सबसिडी स्कीम
या योजनेअंतर्गत आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल विद्यार्थ्यांना शिक्षण कर्जाच्या व्याजावर सवलत मिळते. यासाठी तुमचं कौटुंबिक उत्पन्न 4.5 लाखांपेक्षा कमी असावं लागतं.
शिक्षण कर्जासाठी अर्ज कसा करावा?
शिक्षण कर्जासाठी अर्ज करणं खरं तर खूप सोपं आहे. खालील स्टेप्स फॉलो करा:
1. तुमच्या गरजेनुसार बँक निवडा.
2. बँकेच्या वेबसाइटवर किंवा शाखेत जाऊन कर्ज अर्ज भरा.
3. आवश्यक कागदपत्रं जमा करा – प्रवेश पत्र, फी स्ट्रक्चर, आधार कार्ड, पॅन कार्ड, उत्पन्नाचा दाखला, इत्यादी.
4. बँक तुमच्या अर्जाची पडताळणी करेल आणि कर्ज मंजूर करेल.
5. कर्ज मंजूर झाल्यावर रक्कम तुमच्या कॉलेजच्या खात्यात किंवा तुमच्या खात्यात जमा होईल.
परदेशी शिक्षणासाठी कर्ज घेताना विशेष काळजी
परदेशात शिक्षण घेण्यासाठी कर्ज घेताना काही अतिरिक्त गोष्टी लक्षात ठेवाव्या लागतात. उदाहरणार्थ, परदेशी युनिव्हर्सिटीचं प्रवेश पत्र, व्हिसा, आणि खर्चाचा तपशील बँकेला द्यावा लागतो. याशिवाय, परदेशात नोकरी मिळण्याची शक्यता आणि तिथलं उत्पन्नही बँक विचारात घेते.
शिक्षण कर्ज आणि भविष्य
शिक्षण कर्ज हे फक्त आर्थिक मदत नाही, तर तुमच्या स्वप्नांना पंख देण्याचा मार्ग आहे. आज तुम्ही कर्ज घेऊन शिक्षण पूर्ण केलं, तर उद्या तुम्ही चांगली नोकरी मिळवून स्वतःचं आणि कुटुंबाचं आयुष्य सुधारू शकता. मला अनेक विद्यार्थ्यांची उदाहरणं माहिती आहेत, ज्यांनी शिक्षण कर्ज घेऊन आयआयटी, आयआयएम किंवा परदेशी युनिव्हर्सिटीतून शिक्षण पूर्ण केलं आणि आज ते यशस्वी आयुष्य जगत आहेत.
माझा अनुभव
मी स्वतः अनेक विद्यार्थ्यांशी बोललो आहे, ज्यांनी शिक्षण कर्ज घेऊन आपलं भविष्य घडवलं. एका विद्यार्थ्याने मला सांगितलं, “दुर्गाप्रसाद, मी एका छोट्या गावातून आलो होतो. माझ्या पालकांकडे माझ्या इंजिनिअरिंगच्या फीसाठी पैसे नव्हते. पण SBI च्या शिक्षण कर्जामुळे मला आयआयटीत शिकता आलं. आज मी एका मोठ्या कंपनीत काम करतो आणि माझं कर्जही फेडलं आहे.” अशा कहाण्या मला प्रेरणा देतात, आणि मला खात्री आहे, तुम्हालाही प्रेरणा देतील!
तुम्ही काय करायला हवं?
आता तुमच्या मनात प्रश्न असेल, “मला शिक्षण कर्ज घ्यायचं आहे, पण कुठून सुरुवात करू?” माझं साधं उत्तर आहे – संशोधन करा. वेगवेगळ्या बँकांचे पर्याय तपासा, विद्या लक्ष्मी पोर्टलवर जा, आणि तुमच्या गरजा आणि बजेटनुसार निर्णय घ्या. जर तुम्हाला काही शंका असतील, तर बँकेच्या अधिकाऱ्यांशी बोला किंवा एखाद्या आर्थिक सल्लागाराची मदत घ्या.
शेवटचं पण महत्वाचं
मित्रांनो, शिक्षण कर्ज हे तुमच्या स्वप्नांना साकार करण्याचा एक मार्ग आहे. योग्य नियोजन आणि जबाबदारीने घेतलेलं कर्ज तुमचं आयुष्य बदलू शकतं. पण कर्ज घेताना घाई करू नका. सर्व अटी आणि नियम नीट समजून घ्या. आणि हो, जर तुमच्या मनात काही प्रश्न असतील तर खाली कमेंट करून नक्की विचारा! मी आणि माझी टीम तुम्हाला शक्य ती सर्व मदत करू.
चला, तर मग, तुमच्या स्वप्नांना पंख लावा आणि शिक्षण कर्जाच्या मदतीने तुमचं भविष्य उज्ज्वल करा!
0 टिप्पण्या