TDS हा Tax चा प्रकार असूनही Refund कसा मिळतो? आणि यातून सरकारला नक्की काय फायदा होतो?"

Digital Gaavkari News

नमस्कार मित्रांनो, नमस्कार मंडळी!
आज आपण एक खूप महत्वाचा पण अनेकांना गोंधळात टाकणारा विषय सोप्या भाषेत समजून घेणार आहोत – TDS म्हणजे काय? तो Tax चा भाग असूनही Refund कसा मिळतो? आणि सरकारला यातून नेमका फायदा काय होतो?

अनेक वेळा आपल्या पगारातून, बँकेच्या व्याजातून किंवा कोणत्यातरी पेमेंटवर TDS कापला जातो. आपण म्हणतो – "हा Tax आधीच घेतला, मग मी परत Income Tax भरावा का? आणि मला Refund मिळतो म्हणजे Tax चुकतोय का?"

या सगळ्या प्रश्नांची उत्तरे आज तुम्हाला या लेखातून मिळतील.

TDS म्हणजे काय?

TDS चा फुलफॉर्म आहे Tax Deducted at Source.
म्हणजेच उत्पन्न मिळण्याच्या आधीच सरकारसाठी काही रक्कम कपात करून ठेवणे.

TDS चे साधे उदाहरण:

समजा तुम्हाला बँकेतून व्याज म्हणून ₹50,000 मिळाले.

TDS दर 10% आहे, म्हणजे बँक ₹5,000 थेट सरकारकडे जमा करते.

तुम्हाला उरलेले ₹45,000च मिळतात.

ही प्रक्रिया म्हणजेच TDS.

TDS हा Tax चा प्रकार असूनही Refund का मिळतो?

हो, TDS Income Tax चाच एक भाग आहे. पण Refund कधी मिळतो, ते समजून घ्या:

कारण 1: तुमचे Annual Income Taxable Threshold खाली आहे
जर तुमचे एकूण उत्पन्न सरकारने ठरवलेल्या मर्यादेपेक्षा कमी असेल (उदा. 2024-25 साठी ₹2.5 लाख), तर तुमच्यावर कुठलाही कर लागू होत नाही.

पण बँक किंवा नोकरीचे ठिकाण TDS आधीच कपात करते.

म्हणून तुम्ही ITR (Income Tax Return) फाईल करून Refund मागू शकता.

कारण 2: Investment मुळे Tax Liability कमी होते

तुम्ही 80C (LIC, PPF, ELSS), 80D (Mediclaim), 80G (Donation) यासारख्या Tax Saving Investment केले असल्यास, तुमचं एकूण Tax Liability कमी होतं आणि त्यामुळे तुम्ही Refund मागू शकता.

कारण 3: चुकीच्या दराने TDS कट होतो

कधी कधी TDS दर चुकीचा लावला जातो. उदाहरणार्थ, PAN Card न दिल्यास TDS 20% लागतो, जे सामान्य दरापेक्षा जास्त असतो.

-TDS Refund कसा मागावा?

Step-by-Step प्रक्रिया:

Step 1: Form 26AS / AIS तपासा

Income Tax Portal वर लॉगिन करून Form 26AS आणि Annual Information Statement (AIS) मध्ये तुमच्यावर किती TDS जमा झाला आहे, ते पाहा.

Step 2: ITR फाईल करा

तुम्ही https://www.incometax.gov.in वर जाऊन तुमचं Income Tax Return (ITR) फाईल करा.

Step 3: Refund Claim कर

ITR फाईल करताना 'Refund Due' दाखवा. हे उत्पन्नानुसार आपोआप मोजलं जातं.

Step 4: Refund प्रोसेस होईल

ITR Verify केल्यावर तुमचा Refund 7–45 दिवसात तुमच्या बँक खात्यावर येतो.

Refund Status कसा Track करावा?

तुम्ही TIN NSDL Refund Status या वेबसाईटवर जाऊन तुमचा PAN आणि वर्ष भरून Refund Status पाहू शकता.

🇮🇳 सरकारला TDS मधून काय फायदा होतो?

1. Tax Collection Systematic आणि नियमित होतो

सरकारला वर्षाच्या शेवटी Tax भरायला कोणीतरी विसरू नये म्हणून TDS प्रणाली वापरली जाते.

2. Tax Evasion (कर चुकवणे) टळते

कारण उत्पन्न मिळण्यापूर्वीच Tax घेतल्यामुळे लोकं उत्पन्न लपवू शकत नाहीत.
3. Government Cash Flow सुरळीत राहतो

सरकारला दर महिन्याला पैसे मिळतात, ज्यामुळे योजना आणि खर्च व्यवस्थित चालवता येतात.

4. व्यवहार पारदर्शक होतात

Form 26AS आणि AIS मुळे सरकारला प्रत्येक व्यक्तीचे उत्पन्न, बँक व्याज, भाडे, कामाची फी इत्यादीचा तपशील समजतो.

TDS कोणकोणत्या Income वर लागू होतो?

उत्पन्नाचा प्रकार TDS दर

पगार स्लॅब नुसार

बँक व्याज (₹40,000 पेक्षा जास्त) 10%

प्रॉपर्टी विक्री 1%

प्रोफेशनल फीस 10%

किराया 10% (₹2.4 लाख पेक्षा जास्त)

कं्ट्रॅक्ट पेमेंट 1% किंवा 2%

डिव्हिडंड 10%

TDS टाळण्यासाठी काय करता येईल?

1. Form 15G / 15H भरून द्या (Non-Taxable असाल तर)

2. PAN कार्ड जरूर द्या – अन्यथा 20% TDS लागत

3. Investment प्लॅन करा – Tax Saving करून Refund मिळवा

4. TDS Detail वेळेवर तपासा आणि ITR फाईल करा

निष्कर्ष

TDS म्हणजे उत्पन्नाच्या स्रोतावरच Tax कपात होणे

Refund मिळतो कारण Actual Tax तुमच्या TDS पेक्षा कमी असतो

सरकारला TDS प्रणालीमुळे पारदर्शकता आणि नियमित पैसे मिळतात

वेळेवर ITR फाईल केल्यास TDS Refund सहज मिळतो