नागपूरमध्ये गोंडराजे बख्त बुलंद शाह यांच्या समाधीस्थळावरून वाद; वक्फ बोर्डाचा दावा आणि वंशजांचा तीव्र विरोध.

डिजिटल गावकरी न्यूज 

नागपूर: गोंडराजे बख्त बुलंद शाह यांच्या समाधीस्थळावरून मोठा वाद पेटला आहे. नागपूर शहराच्या संस्थापक असलेल्या बख्त बुलंद शाह यांच्या समाधीस्थळावर वक्फ बोर्डानं दावा केल्यानंतर हा वाद चिघळला आहे. दुसरीकडे गोंड राजांच्या वंशजांनी हा दावा पूर्णपणे फेटाळला असून ही जमीन आदिवासी गोंड राजघराण्याची कौटुंबिक स्मशानभूमी असल्याचा ठाम दावा केला आहे.

सध्या या प्रकरणाची सुनावणी सिटी सर्व्हे कार्यालयात सुरू असून दोन्ही बाजूंकडून दावे-प्रतिदावे जोर धरू लागले आहेत.

गोंड राजे बख्त बुलंद शाह: नागपूरचे संस्थापक

महाराष्ट्राच्या गॅझेटियरनुसार, गोंड राजे बख्त बुलंद शाह हे मध्य प्रदेशातील देवगडहून येऊन नागपूर शहराची स्थापना केली.
१२ गावांच्या एकत्रिकरणातून नागपूर शहर तयार झाले आणि याच इतिहासकालीन संस्थापकांची समाधी नागपूरच्या मध्यवर्ती आजमशाह लेआऊटमध्ये आहे.

येथे गोंड राजघराण्यातील अनेक सदस्यांच्या समाध्या असून त्यांची अवस्था आज भग्न स्थितीत आहे. जागेवर कचरा साचणे, देखरेखीचा अभाव — हे प्रश्न कायम असून आता त्याच जागेवर मालकीहक्काचा वाद उफाळला आहे.

वक्फ बोर्डाचा दावा काय?

बख्त बुलंद शाह मुस्लीम शाही मशीद कमिटीनं वक्फ बोर्डात दावा दाखल केला आहे. त्यांच्या म्हणण्यानुसार—
“बख्त बुलंद शाह हे मुस्लीम होते आणि त्यांच्यावर मुस्लीम धर्मानुसार दफनविधी करण्यात आला.”

“आजमशाह लेआऊटमधील हे कब्रस्थान शाही कब्रस्थान आहे.”

“ही मूळ 31 एकर जमीन होती, परंतु अतिक्रमणामुळे आता केवळ अर्ध्या एकरावर आली आहे.”

“कबरीवर उर्दू लिहिलेले असल्याचेही कमिटीचे म्हणणे आहे.”

कमिटीचे अध्यक्ष मोहम्मद शेख साजीद यांनी सांगितले की 2010 मध्ये गोंड राजघराण्यातील विरेंद्र शाह यांनी या जागेची देखभाल करण्यासाठी कमिटीला ‘नोटरी’ दिली होती. त्याच आधारे त्यांनी वक्फ बोर्डाकडे जमीन नोंदवण्याची मागणी केली.

2012 मध्ये वक्फ बोर्डानं ही जमीन वक्फ मालमत्ता म्हणून नोंदवली, असा कमिटीचा दावा आहे.

2016 पासून या जागेची देखभाल करण्याची जबाबदारी कमिटीला देण्यात आल्याचेही ते सांगतात.

गोंड राजघराण्याचा तीव्र विरोध — “ही आमची कौटुंबिक स्मशानभूमी”

बख्त बुलंद शाह यांच्या वंशज राजे विरेंद्र शाह यांनी मुस्लीम कमिटीचा दावा स्पष्ट शब्दांत फेटाळला आहे. त्यांचे म्हणणे—

“ही आमच्या कुटुंबाची कौटुंबिक स्मशानभूमी आहे.”

“बख्त बुलंद शाह मुस्लीम नव्हते. आमच्या कुटुंबातील कोणीही मुस्लीम नाही.”

“अगदी दोन वर्षांपूर्वीच राणी मनोरमादेवी शाह यांचा दफनविधी याच ठिकाणी जिल्हाधिकाऱ्यांच्या परवानगीनं करण्यात आला.”

“कुठलीही नोटरी किंवा एनओसी आम्ही दिलेली नाही. नावाचा चुकीचा वापर केल्यास पोलिसांत तक्रार करू.”

वंशजांच्या म्हणण्यानुसार

1912 च्या इंग्रज सरकारच्या पुरातत्व विभागाच्या कागदपत्रात ही जमीन गोंड राजांची म्हणून नोंद आहे.

सातबारा दस्तऐवज सुद्धा विरेंद्र शाह यांच्या नावावर असल्याचा दावा.

2022 नंतर जीर्णोद्धारासाठी ही जमीन नागपूर सुधार प्रन्यासकडे (NIT) देण्यात आली.

सध्या या समाधीस्थळाची देखभाल आदिवासी संघटना करत असून येथे त्यांच्या सांस्कृतिक कार्यक्रमांचे आयोजनही केले जाते.

NIT ने मंजूर केला 8 कोटींचा निधी

नागपूर सुधार प्रन्यासानं (NIT) या स्थळाच्या सौंदर्यीकरणासाठी 8 कोटी रुपयांचा निधी मंजूर केला आहे.

त्यामुळेच काही गट जमीन हडपण्याचा प्रयत्न करत असल्याचा आरोप भाजप नेते आणि गोंड राजघराण्याच्या वंशजांकडून केला जात आहे.

वादाचा निकाल काय?

जमीन अजूनही NIT च्या नावावर

वक्फ बोर्ड ती त्यांच्या मालकीची करण्यासाठी प्रयत्नशील

आदिवासी संघटना आणि गोंड वंशजांचा तीव्र विरोध

सध्या सिटी सर्व्हे कार्यालयात सुनावणी सुरू

ऐतिहासिक महत्त्वाच्या ठिकाणाचा वाद एकाएकी चिघळला

आता या सुनावणीचा निकाल काय लागणार?

जमीन वक्फ बोर्डाच्या नावावर जाईल की गोंड राजवंशाचा दावा मान्य होईल?
नागपूरच्या इतिहासाशी निगडित या वादावर सर्वांचेच लक्ष लागले आहे.