जीएसटीमध्ये ऐतिहासिक बदल: दोन स्लॅब, अनेक वस्तूंवर कर शून्य, सर्वसामान्यांना दिलासा.

डिजिटल गावकरी न्यूज
Durgaprasad Gharatkar

नवी दिल्ली, 3 सप्टेंबर 2025: केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी बुधवारी जीएसटी कौन्सिलच्या 56 व्या बैठकीनंतर एक महत्त्वपूर्ण घोषणा केली. जीएसटी दरांमध्ये मोठ्या प्रमाणात बदल करत, आता केवळ दोनच स्लॅब ठेवण्याचा निर्णय घेण्यात आला आहे. 2017 मध्ये जीएसटी लागू झाल्यापासून प्रथमच इतके मोठे बदल होत असून, हे नवे दर 22 सप्टेंबर 2025 पासून, म्हणजेच नवरात्राच्या पहिल्या दिवशी लागू होतील. या बदलांमुळे जीवनावश्यक वस्तू स्वस्त होणार असून, काही वस्तूंवर शून्य टक्के जीएसटी लागू होईल, ज्यामुळे सर्वसामान्यांना मोठा दिलासा मिळेल.

जीएसटी स्लॅबमधील बदल

यापूर्वी जीएसटीमध्ये 5%, 12%, 18% आणि 28% असे चार स्लॅब होते. नव्या निर्णयानुसार, 12% आणि 28% हे स्लॅब रद्द करण्यात आले असून, आता फक्त 5% आणि 18% हे दोन प्रमुख स्लॅब राहतील. याशिवाय, लक्झरी आणि हानिकारक वस्तूंवर 40%चा विशेष स्लॅब लागू असेल. अर्थमंत्री सीतारामन यांनी पत्रकार परिषदेत सांगितले की, हे निर्णय एकमताने घेण्यात आले असून, नियोजित दोन दिवसांची बैठक एकाच दिवसात संपली.

5% स्लॅबमधील वस्तू

नव्या बदलांनुसार, 5% स्लॅबमध्ये जीवनावश्यक वस्तूंचा समावेश आहे. यात दैनंदिन गरजेच्या वस्तूंमध्ये केसांचे तेल, शॅम्पू, टूथपेस्ट, टॉयलेट साबण, टूथब्रश, शेव्हिंग क्रीम, लोणी, तूप, चीज, दुग्धजन्य पदार्थ, नमकीन, भांडी, दूध बाटल्या, नॅपकिन्स, लहान मुलांचे डायपर यांचा समावेश आहे. वैद्यकीय उपकरणांमध्ये थर्मामीटर, मेडिकल ग्रेड ऑक्सिजन, डायग्नोस्टिक किट, ग्लुकोमीटर, चश्मा यांचा समावेश आहे. शेतीशी संबंधित वस्तूंमध्ये ट्रॅक्टर टायर, ट्रॅक्टरचे सुटे भाग, कीटकनाशके, ठिबक सिंचन प्रणाली, स्प्रिंकलर यांचा समावेश आहे. खाद्यपदार्थांमध्ये मासे, साखर, चॉकलेट, कोको पावडर, पास्ता, कॉर्नफ्लेक्स, नूडल्स, बिस्किटे, जाम, जेली, मुरंबा, केक, साठवलेल्या भाज्या आणि फळे, आईस्क्रीम यांचा समावेश आहे. याशिवाय, सायकल, हस्तकलेच्या वस्तू, बांबूचे फर्निचर, कंगवे, छत्र्या, 2,000 रुपयांपर्यंतचे कपडे आणि चपला यांच्यावरही 5% जीएसटी लागू असेल. सेवा क्षेत्रात हॉटेल रूम बुकिंग (रोजचे भाडे 7,500 रुपयांपेक्षा कमी असल्यास) आणि जिम, सलून, योगा सेंटर यांसारख्या आरोग्य व सौंदर्य सेवांवरील जीएसटी 18% वरून 5% करण्यात आला आहे.

18% स्लॅबमधील वस्तू

18% स्लॅबमध्ये 800 सीसीपेक्षा कमी क्षमतेच्या पेट्रोल, एलपीजी, सीएनजी कार, 1500 सीसीपेक्षा कमी क्षमतेच्या डिझेल आणि डिझेल हायब्रिड कार, तीन चाकी वाहने, 350 सीसीपेक्षा कमी क्षमतेच्या मोटरसायकली, वाहतुकीसाठी वापरली जाणारी वाहने यांचा समावेश आहे. इलेक्ट्रॉनिक्समध्ये एअर कंडिशनर्स, एलईडी/एलसीडी टीव्ही, मॉनिटर, प्रोजेक्टर, डिशवॉशर, वॉशिंग मशीन यांचा समावेश आहे. याशिवाय, 2,000 रुपयांपेक्षा जास्त किमतीचे रेडीमेड कपडे, ग्राफिक पेपर, सिमेंट, कोळसा यांच्यावर 18% जीएसटी लागू असेल.

40% स्लॅब: लक्झरी आणि हानिकारक वस्तू

लक्झरी आणि हानिकारक वस्तूंवर 40%चा विशेष स्लॅब लागू असेल. यामध्ये पान मसाला, सिगारेट, गुटखा, तंबाखू, बिडी, कॅफेनयुक्त पेय, अल्कोहोल-मुक्त पेय, स्मोकिंग पाईप, रिव्हॉल्वर, पिस्तूल, 350 सीसीपेक्षा जास्त क्षमतेच्या मोटरसायकली, खाजगी विमाने, बोटी, कॅसिनो, जुगार, घोड्यांच्या शर्यती, लॉटरी आणि ऑनलाइन मनी गेमिंग यांचा समावेश आहे.

शून्य टक्के जीएसटी: सर्वसामान्यांना दिलासा

काही वस्तूंवरील जीएसटी थेट शून्य टक्के करण्यात आला आहे. यामुळे वैद्यकीय क्षेत्रातील 33 प्रकारची जीवनरक्षक औषधे, कॅन्सर आणि दुर्मीळ आजारांची औषधे, वैयक्तिक जीवन विमा आणि आरोग्य विम्यावरील 18% कर रद्द, शैक्षणिक साहित्य जसे की नकाशे, चाट, ग्लोब, पेन्सिल, शार्पनर, क्रेयॉन, अभ्यासाची पुस्तके, नोटबुक, खोडरबर आणि खाद्यपदार्थांमध्ये पॅक केलेले दूध, पनीर, पिझ्झा ब्रेड, खाकरा, चपाती, पराठे यांच्यावर कोणताही कर लागणार नाही.

विम्यावरील कर कपातीचा फायदा

वैयक्तिक जीवन आणि आरोग्य विम्यावरील 18% कर रद्द झाल्याने पॉलिसीधारकांना मोठा दिलासा मिळेल. उदाहरणार्थ, 20,000 रुपये मासिक प्रीमियमवर आतापर्यंत 3,600 रुपये कर भरावा लागत होता. आता हा कर रद्द झाल्याने दरमहा 3,600 रुपये आणि वार्षिक 43,200 रुपयांची बचत होईल, ज्यामुळे विमा अधिक परवडणारा होईल.

सरकारी तिजोरीवर परिणाम

अर्थमंत्री सीतारामन यांनी सांगितले की, रोजच्या वापरातील वस्तूंवरील कर कमी केल्याने सुरुवातीला महसूलावर परिणाम होऊ शकतो. एसबीआयच्या अहवालानुसार, यामुळे दरवर्षी 85,000 कोटी रुपयांचे नुकसान होऊ शकते. मात्र, वस्तूंची खरेदी वाढल्याने आणि 40% स्लॅबमधील लक्झरी वस्तूंमुळे हे नुकसान भरून निघेल, अशी सरकारची अपेक्षा आहे.

पंतप्रधान मोदींची भेट.

पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 15 ऑगस्ट 2025 रोजी लाल किल्ल्यावरून सांगितले होते की, यंदाच्या दिवाळीत सर्वसामान्यांना मोठी भेट मिळेल. मात्र, सरकारने दिवाळीची वाट न पाहता नवरात्राच्या पहिल्या दिवसापासूनच हे बदल लागू करण्याचा निर्णय घेतला आहे.

सर्वसामान्यांचा फायदा

या बदलांमुळे जीवनावश्यक वस्तू आणि सेवांवरील कर कमी झाल्याने सर्वसामान्यांचा खर्च कमी होईल. विशेषतः विमा, हॉटेल बुकिंग, जिम, सलून यांसारख्या सेवांवरील कर कपात आणि शून्य टक्के जीएसटीमुळे अनेक वस्तू स्वस्त होतील. यामुळे सर्वसामान्यांचे जीवनमान सुधारण्यास मदत होईल.

तुम्हाला या जीएसटी बदलांबाबत काय वाटते? तुमची मते आणि प्रतिक्रिया आम्हाला कमेंटद्वारे कळवा!