मानसूनात साप येण्याची शक्यता वाढली : काळ्या तीळांचा धूर एक देशी आणि सुरक्षित उपाय.

नागपूर: पावसाळा सुरु झाला की शहरांपासून ग्रामीण भागांपर्यंत सापांच्या वावराची शक्यता लक्षणीयरित्या वाढते. घरात, शेतात किंवा झाडाझुडपांमध्ये राहणाऱ्या नाग, घोणस, मण्यार, फुरसा अशा विषारी सापांचा वावर अनेक ठिकाणी वाढलेला दिसतो. यामुळं नागरिकांमध्ये चिंतेचे वातावरण आहे.

या पार्श्वभूमीवर ग्रामीण भागात एक जुनी पण उपयुक्त अशी देशी उपायपद्धत सध्या पुन्हा चर्चेत आली आहे — ती म्हणजे काळ्या तीळांचा धूर. ग्रामीण महाराष्ट्रात वर्षानुवर्षे लोक काळ्या तीळांचा धूर करून सापांना दूर ठेवतात. यामध्ये काळ्या तीळांची थोडी मात्रा कोळश्यासोबत किंवा काड्यांमध्ये टाकून त्याचा धूर दिला जातो. या धुरामुळं सापांना त्रास होतो आणि ते त्या परिसरापासून दूर पळतात, असा स्थानिकांचा अनुभव आहे.

ही पद्धत विषारी रसायनांऐवजी पर्यावरणपूरक आणि मानवास निरुपद्रवी असल्यामुळे अनेक ठिकाणी पुन्हा वापरात येऊ लागली आहे. विशेषतः शेतकरी, आदिवासी आणि दुर्गम भागातील नागरिक याचा उपयोग मोठ्या प्रमाणात करत आहेत.

आरोग्य विभागाने देखील यंदा नागरिकांना काळजी घ्यावयास सांगितले असून, घराच्या आजूबाजूला झाडाझुडपांचे योग्य व्यवस्थापन, शेतांमध्ये वेळोवेळी तपासणी, आणि लहान मुलांना बंद पायजमा किंवा गमबूट घालण्याचा सल्ला दिला आहे.

काळ्या तीळांचा धूर ही पारंपरिक पद्धत असून, वैज्ञानिक पातळीवर यावर अद्याप सखोल संशोधन व्हायचं आहे. तरीही, अनेक वर्षांच्या अनुभवावर आधारित ही युक्ती कमी खर्चात व साधनांत उपयोगी ठरत असल्याने नागरिक ती मोठ्या प्रमाणात वापरत आहेत.

पावसाळ्यात सापांपासून सुरक्षित राहण्यासाठी काळजी घेणं गरजेचं आहे. काळ्या तीळांचा धूर ही एक पारंपरिक पण उपयुक्त उपाययोजना ठरू शकते. स्थानिक ज्ञानाचा सन्मान करून त्याचा सुज्ञ वापर करणं हे सध्या काळाची गरज आहे.