चंद्रयान-३ ही भारतीय अंतराळ संशोधन संस्था (ISRO) ची नियोजित तिसरी चंद्र शोध मोहीम आहे. यात चांद्रयान-2 प्रमाणेच लँडर आणि रोव्हर असेल, परंतु ऑर्बिटर नसेल. त्याचे प्रोपल्शन मॉड्यूल कम्युनिकेशन रिले उपग्रहासारखे वागेल. अंतराळयान 100 किमी चंद्राच्या कक्षेत येईपर्यंत प्रोपल्शन मॉड्यूल लँडर आणि रोव्हर कॉन्फिगरेशन घेऊन जाईल.
चंद्रयान-3 चे प्रक्षेपण 13 जुलै 2023 रोजी भारतीय वेळेनुसार दुपारी 2:30 वाजता होणार आहे. हे मिशन एका चंद्र दिवसापर्यंत चालण्याची अपेक्षा आहे, जे पृथ्वीवरील अंदाजे 14 दिवसांच्या समतुल्य आहे.
चंद्रयान-3 चे मुख्य उद्दिष्टे पुढीलप्रमाणे आहेत.
* चंद्राच्या पृष्ठभागावर सुरक्षित लँडिंग आणि फिरण्याची एन्ड-टू-एंड क्षमता प्रदर्शित करा.
* चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवीय प्रदेशाचे अन्वेषण करा.
* चंद्राच्या पृष्ठभागाचा आणि त्याच्या इतिहासाचा अभ्यास करा.
* आंतर ग्रह मोहिमांसाठी आवश्यक नवीन तंत्रज्ञान विकसित करा आणि प्रदर्शित करा.
चांद्रयान-3 हे भारतासाठी एक महत्त्वाचे मिशन आहे कारण ते देशाच्या अंतराळ संशोधन क्षमतांना पुढे नेण्यास मदत करेल. मिशन चंद्राविषयी मौल्यवान वैज्ञानिक डेटा देखील प्रदान करेल, जे त्याच्या निर्मितीवर आणि उत्क्रांतीवर प्रकाश टाकण्यास मदत करेल.
चांद्रयान-2 आणि चांद्रयान-3 मधील काही फरक येथे आहेत:
* चांद्रयान-3 मध्ये ऑर्बिटर नाही, तर चांद्रयान-2 मध्ये.
* चांद्रयान-3 चे लँडर चंद्राच्या दक्षिण ध्रुवीय प्रदेशात उतरण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे, तर चांद्रयान-2 चे लँडर उत्तर ध्रुवीय प्रदेशात उतरण्यासाठी डिझाइन केले आहे.
* चांद्रयान -3 चे रोव्हर एका चंद्र दिवसासाठी ऑपरेट करण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे, तर चांद्रयान -2 चे रोव्हर दोन चंद्र दिवस चालवण्यासाठी डिझाइन केलेले आहे.
इस्रोने ने चंद्रयान 3 ची घोषणा कधी केली ?
ISRO ने 28 ऑगस्ट 2018 रोजी नवी दिल्लीतील 69 व्या भारतीय विज्ञान काँग्रेसमध्ये चांद्रयान 3 ची घोषणा केली. हे मिशन मूळत: 2020 मध्ये सुरू होणार होते, परंतु कोविड-19 साथीच्या आजारामुळे विलंब झाला. चांद्रयान 3 साठी प्रक्षेपण विंडो 12 ते 19 जुलै 2023 दरम्यान आहे.
चांद्रयान 3 चा मुख्य उद्देश चंद्राच्या पृष्ठभागावर लँडर आणि रोव्हर सॉफ्ट लँड करणे आहे. भूकंपमापक, थर्मल चालकता तपासणी आणि अल्फा कण एक्स-रे स्पेक्ट्रोमीटरसह चंद्राच्या पृष्ठभागाचा अभ्यास करण्यासाठी लँडर विविध वैज्ञानिक उपकरणांनी सुसज्ज असेल. रोव्हर चंद्राच्या पृष्ठभागावर 500 मीटरपर्यंत प्रवास करण्यास सक्षम असेल आणि विविध वैज्ञानिक उपकरणे देखील घेऊन जाईल.
इस्रोला विश्वास आहे की चांद्रयान 3 ही एक यशस्वी मोहीम ठरेल आणि चंद्राविषयीची आपली समज पुढे नेण्यात मदत करेल.
चंद्रयान 3 चंद्रावर कधी पोहचेल ?
चांद्रयान-3 चे प्रक्षेपण 13 जुलै 2023 रोजी IST दुपारी 2:30 वाजता होणार आहे. यानाला चंद्रावर पोहोचण्यासाठी सुमारे 45 दिवस लागतील, त्यामुळे ते 23 ऑगस्ट 2023 च्या सुमारास चंद्राच्या पृष्ठभागावर उतरणे अपेक्षित आहे. लँडिंगची जागा चंद्रयान-2 च्या दक्षिण ध्रुवाजवळ असलेल्या चंद्रयान-2 सारखीच असेल. चंद्र
ही मोहीम चांद्रयान-2 चे फॉलो-ऑन आहे, जी भारताची दुसरी चंद्र मोहीम होती. चांद्रयान-2 चे प्रक्षेपण जुलै 2019 मध्ये करण्यात आले होते आणि ते यशस्वीरित्या चंद्राच्या कक्षेत दाखल झाले होते. तथापि, लँडर, विक्रम, सुरक्षितपणे उतरण्यात अयशस्वी झाले आणि ते चंद्राच्या पृष्ठभागावर कोसळले.
चंद्रयान 3 चंद्रयान 2 पेक्षा वेगळेकसे आहे ?
चांद्रयान-2 च्या चुकांमधून शिकण्यासाठी चांद्रयान-3 ची रचना करण्यात आली असून, ते चंद्रावर उतरण्यात यशस्वी होईल, अशी आशा आहे. या मिशनमध्ये लँडर, रोव्हर आणि ऑर्बिटरसह अनेक वैज्ञानिक उपकरणे असतील. लँडर चंद्राच्या पृष्ठभागाचा अभ्यास करण्यासाठी उपकरणे घेऊन जाईल आणि रोव्हरचा वापर चंद्राच्या पृष्ठभागाचा शोध घेण्यासाठी केला जाईल. ऑर्बिटर चंद्राभोवती फिरेल आणि त्याच्या पृष्ठभागाचा आणि वातावरणाचा अभ्यास करेल.
चांद्रयान-2 च्या चुकांमधून शिकण्यासाठी चांद्रयान-3 ची रचना करण्यात आली असून, ते चंद्रावर उतरण्यात यशस्वी होईल, अशी आशा आहे. या मिशनमध्ये लँडर, रोव्हर आणि ऑर्बिटरसह अनेक वैज्ञानिक उपकरणे असतील. लँडर चंद्राच्या पृष्ठभागाचा अभ्यास करण्यासाठी उपकरणे घेऊन जाईल आणि रोव्हरचा वापर चंद्राच्या पृष्ठभागाचा शोध घेण्यासाठी केला जाईल. ऑर्बिटर चंद्राभोवती फिरेल आणि त्याच्या पृष्ठभागाचा आणि वातावरणाचा अभ्यास करेल.
चांद्रयान-3 चे यश भारतासाठी एक मोठी उपलब्धी असेल आणि भारताच्या अंतराळ कार्यक्रमाला पुढे नेण्यास मदत होईल. या मोहिमेद्वारे चंद्राबाबत महत्त्वाचे वैज्ञानिक शोध लागण्याचीही अपेक्षा आहे.
इस्रोच्या मते नवीन चंद्रयान 3 प्रकल्पाची अंदाजे किंमत किती आहे ?
इस्रोच्या मते, चांद्रयान 3 ची किंमत ₹615 कोटी (US$77 दशलक्ष) आहे. यामध्ये अंतराळयानाची किंमत, प्रक्षेपण वाहन आणि जमिनीवर आधारित पायाभूत सुविधांचा समावेश आहे.
चांद्रयान 2 ची किंमत ₹970 कोटी (US$123 दशलक्ष) होती, त्यामुळे चांद्रयान 3 किंचित कमी खर्चिक आहे. याचे कारण असे की चांद्रयान 3 चांद्रयान 2 पेक्षा लहान आणि सोपी मोहीम आहे. त्यात चंद्राची कक्षा नाही आणि त्याचे लँडर तितकेसे जटिल नाही.
इस्रोचे सर्वात महागडे मिशन म्हणजे NISAR उपग्रह, जे NASA सोबत संयुक्त मोहीम आहे. NISAR ची किंमत $1.5 बिलियन आहे.
0 टिप्पण्या